Τί είναι σωστό και τί είναι λάθος; Να ένα αιώνιο ερώτημα.

Τι είναι αυτό που μας οδηγεί;

Τι μέτρο σύγκρισης μπορούμε να χρησιμοποιούμε, όταν τα ήθη αλλάζουν τόσο πολύ από αιώνα σε αιώνα, αλλά ακόμη και από χρόνο σε χρόνο;

Αξίζει να δούμε τι απάντησαν κάποιες σημαντικές προσωπικότητες, η καθεμία  μέσα απ' την δική της οπτική, όταν τους τέθηκε αυτό το ερώτημα.

ΓΚΟΡ  ΒΙΝΤΑΛ

συγγραφέας

Ποιος είναι αυτός που θα αποφασίσει τι είναι σωστό και τι λάθος;

Η διάκριση αυτή είναι μια καθαρά ανθρώπινη επινόηση και ιδιαίτερα ασαφής.

Είναι σαν να παριστάνεις το μαθητή είτε έχεις περάσει τις εξετάσεις είτε όχι.

ΔΑΛΑΪ  ΛΑΜΑ

Πολιτικός και πνευματικός ηγέτης του Θιβέτ

Η σταθερή ηθική είναι εξαιρετικά σημαντική τόσο για έναν πολιτικό όσο και για έναν θρησκευτικό ηγέτη. Η απομάκρυνση των ηγετών από τις ηθικές τους αρχές και πεποιθήσεις, μπορεί να έχει επικίνδυνες συνέπειες. Ανεξάρτητα του αν είμαστε θρήσκοι ή αγνωστικιστές, ανεξάρτητα του αν πιστεύουμε στο Θεό ή στο Κάρμα, η Ηθική είναι ένα κώδικας που όλοι πρέπει να ακολουθούμε.

ΜΠΟΝΟ

Μουσικός, τραγουδιστής του συγκροτήματος U2 και ακτιβιστής

Ξέρεις πάντα, από ένστικτο, ποιο είναι το σωστό. Και ο μεγαλύτερος εχθρός αυτού του ενστίκτου είναι η βοή μέσα στο κεφάλι σου, που προέρχεται από την πληθώρα των επιλογών. Θόρυβος! Θυμάμαι αυτή την ιστορία της Βίβλου για τον προφήτη Ηλία, που του είπαν ότι πρέπει ν’ ανέβει στο βουνό και να περιμένει ν’ ακούσει το Θεό.

Μόλις ανεβαίνει λοιπόν στον βουνό, αρχίζει να φυσάει ένας πολύ δυνατός άνεμος κι αυτός σκέφτεται «Να, ο Θεός έρχεται!» Μετά, γίνεται ένας σεισμός αλλά ο Θεός ούτε φωνή ούτε ακρόαση. Στη συνέχεια, ανάβει μια μεγάλη πυρκαγιά και αυτός σκέφτεται ότι ο Θεός θα του μιλήσει μέσα από τις φλόγες, αλλά και πάλι τίποτα.

Κοπάζει ο αέρας και μέσα στην ησυχία ακούει τη φωνή του Θεού.

Για μένα, αυτή η παραβολή σημαίνει, ότι κάποιες στιγμές στη ζωή σου, πρέπει να σιγείς, για να μπορέσεις ν’ αφουγκραστείς ποιο είναι το σωστό που πρέπει να κάνεις.

ΝΕΛΣΟΝ ΜΑΝΤΕΛΑ

Ο πρώτος δημοκρατικά εκλεγμένος Πολιτειακός Πρόεδρος της Νότιας Αφρικής

Ο άνθρωποι που δεν σέβονται τις άλλες θρησκείες, ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό, για την έλλειψη σταθερότητας που υπάρχει στον κόσμο. Το να χρησιμοποιούμε την εκάστοτε θρησκεία ως μέσον για να αμφισβητούμε άλλες θρησκείες είναι τεράστιο σφάλμα. Πρέπει να σέβεσαι τις θρησκευτικές πεποιθήσεις είτε τις υιοθετείς είτε όχι, γιατί αν δεν τις σεβαστείς, δεν πρόκειται να ζήσεις ποτέ ειρηνικά με τους ανθρώπους που ανήκουν σε άλλη θρησκεία.

ΣΟΦΙΑ  ΛΟΡΕΝ

ηθοποιός

Το σωστό και το λάθος δεν κρίνεται από σταθερές αρχές.

Αν εξετάσουμε την ηθική μέσα από ένα ευρύτερο πλαίσιο, θα μπορούσαμε να πούμε ότι σωστό είναι ό,τι ωφελεί την ανθρωπότητα και κάνει τους ανθρώπους ευτυχισμένους, ενώ λάθος είναι οτιδήποτε επηρεάζει την ανθρωπότητα αρνητικά.

ΣΙΜΟΝ ΠΕΡΕΖ

Πρωθυπουργός του Ισραήλ

Αν μπορείς να είσαι καλός και συμπονετικός με τους συνανθρώπους σου, είσαι βασικά στο σωστό δρόμο. Δεν μπορεί να είναι κάποιος τέλειος γιατί όλοι έχουμε τα ελαττώματά μας και κανείς δεν μπορεί να ελέγξει πλήρως τον εαυτό του. Έτσι, το τι είναι σωστό και τι λάθος, εξαρτάται από το αν θα επιλέξουμε να πάρουμε μια θετική ή αρνητική στάση προς τα πράγματα.

ΣΑΡΟΝ  ΣΤΟΟΥΝ

ηθοποιός

Δεν δίνω και ιδιαίτερη βάση στην ηθική.

Πιστεύω ότι τις ηθικές αρχές τις έχει εφεύρει η κοινωνία για να ελέγχει τους ανθρώπους και να τους κάνει πειθήνια όργανά της.

Πιστεύω ότι οι ηθικοί κανόνες πηγάζουν από την αλήθεια και την αξιοπρέπεια που πηγάζουν μέσα στην καρδιά σου.

ΠΑΟΛΟ  ΚΟΕΛΙΟ

συγγραφέας

Υπάρχουν δύο τρόποι με τους οποίους εκφράζεται ο ηθικός κώδικας: ο χριστιανικός και ο εβραϊκός.

Εγώ, παρόλο που είμαι χριστιανός, είμαι πιο κοντά στον εβραϊκό.

Οι χριστιανοί λένε: «Αγάπα τον πλησίον σου ως εαυτόν.»

Αυτή είναι μια φράση που πολύ εύκολα μπορεί να παρερμηνευτεί.

Μπορεί να μην αγαπάς τον εαυτό σου ή ακόμα μπορεί να τον αγαπάς τόσο πολύ ώστε να προσπαθείς να επιβάλλεις τις δικές σου αξίες στον πλησίον σου.

Από την άλλη η αγάπη είναι κάτι που μοιραζόμαστε.

Τα περισσότερα εγκλήματα της ανθρωπότητας έχουν διαπραχθεί εν ονόματι της δικαιοσύνης και βασίζονται στην αντίληψη ότι θα πρέπει να επιβάλουμε τις αξίες μας στους πλησίον μας.

Η εβραϊκή αντίληψη είναι πιο ξεκάθαρη.

«Μην κάνεις στον πλησίον σου ό,τι δεν θέλεις να κάνει αυτός σε σένα.»

Έτσι έχεις μια συγκεκριμένη και πιο σαφή εικόνα του τι είναι σωστό και τι λάθος, γιατί βάζεις τον εαυτό σου στη θέση του πλησίον σου.

Τη στιγμή που ξεπερνάς αυτό το όριο και αρχίζεις να προσπαθείς να επιβάλλεις τις δικές σου αξίες, ιδέες ή οτιδήποτε άλλο, ακόμα και αν έχεις αγαθές προθέσεις, ενεργείς εσφαλμένα.

Οπότε, άφησε τους άλλους να ζήσουν τη ζωή τους.

ΤΖΟΥΛΣ ΧΟΛΑΝΤ

μουσικός

Είναι σημαντικό να είναι κάποιος δίκαιος και τίμιος.

Είναι επίσης εξίσου σημαντικό να κάνουμε πράγματα που βελτιώνουν την ποιότητα της ζωής όλων.

Η ευθύνη του καλλιτέχνη είναι, πάνω απ’ όλα, να υπηρετεί την τέχνη του και αν είναι πραγματικός καλλιτέχνης, η τέχνη του θα βελτιώσει, εκ των πραγμάτων, τη ζωή των ανθρώπων γύρω του – με το να τους ανοίξει τα μάτια και τα αυτιά ή, απλά, να τους κάνει να σηκωθούν να χορέψουν ή να τους κάνει, έστω και στιγμιαία, να ονειρευτούν και να ξεφύγουν απ’ την πραγματικότητα.

ΣΑΡΛ ΛΕ ΓΚΕ ΙΤΟΝ

Αυθεντία σε θέματα που αφορούν το Ισλάμ και πρώην σύμβουλος του Ισλαμικού Πολιτιστικού Κέντρου του Λονδίνου.

Ο ηθικός μου κώδικας είναι ο νόμος του Ισλάμ, η Σαρία και είναι αναπόφευκτος είτε τον υπακούω σχολαστικά είτε όχι. Δεν πιστεύω στην κοσμική ηθική που βασίζεται στο «συναίσθημα», τις προτιμήσεις και τις αντιπάθειες. Είναι τόσο ευμετάβλητη όσο και η μόδα στα γυναικεία ρούχα. Ακόμη κι αν είναι, τουλάχιστον από μια άποψη, κατά βάση σωστή, δεν έχει καμία σταθερότητα. Οι περισσότεροι άνθρωποι είναι ικανοί, κάτω από ορισμένες συνθήκες, να κάνουν σχεδόν τα πάντα. Ο λόγος που εγώ και εσείς δεν έχουμε διαπράξει ποτέ φόνο, είναι επειδή δεν έχουμε βρεθεί κάτω από συνθήκες, όπου κάτι τέτοιο θα φάνταζε ως η μόνη επιλογή, γι αυτό και αρνούμαι να καταδικάσω κάποιον βάσει των πράξεών του.

Δεν έχει τόσο μεγάλη σημασία τι κάνουμε αλλά ποιοι είμαστε – παρόλο που αυτά που κάνουμε αντανακλούν αυτό που είμαστε.

ΤΖΙΑΝΦΡΑΝΚΟ  ΦΕΡΕ

σχεδιαστής

Αυτό που εγώ θεωρώ σωστό ή λάθος μπορεί να παραβιάσει την ελευθερία κάποιου άλλου. Δεν κρίνω τον τρόπο που σκέφτονται οι άλλοι και πιστεύω πως δεν πρέπει να στερούμε την ελευθερία του άλλου.

Ο ηθικός κώδικας είναι κάτι που υπάρχει μέσα μας.

ΑΛΦΡΕΔΟ  ΓΚΕΒΑΡΑ

Πρόεδρος του κουβανικού ινστιτούτου Κινηματογραφικών Τεχνών και Επιστημών

Πιστεύω ότι ο μεγαλύτερος εχθρός της ανθρωπότητας είναι η άγνοια η οποία βρίσκεται στη ρίζα της αδιαφορίας των ανθρώπων που ζουν χωρίς σκοπό.

Πιστεύω, ότι καλλιεργώντας πνευματικά τους ανθρώπους, βελτιώνοντας την ηθική και πολιτισμική τους παιδεία, εξευγενίζοντας τις ευαισθησίες τους, φθάνουμε πολύ κοντά να τους εξανθρωπίσουμε.

Αν καταφέρουμε να αποφύγουμε την τόσο πληκτική διαδικασία της ρουτίνας, που αποτελεί μια από τις βασικότερες αιτίες της άγνοιας και η οποία μπορεί να επηρεάσει αρνητικά ακόμα και τους πιο καλλιεργημένους ανθρώπους, έχουμε κλείσει για το κακό τις περισσότερες πόρτες.

Επίσης πιστεύω, όπως και οι αρχαίοι Έλληνες, σαν τον Πλάτωνα, ότι η αγάπη, η ομορφιά και η αλήθεια αναβαθμίζουν την ανθρωπότητα.

Είναι δηλαδή αλληλοσυνδεόμενες αλήθειες που λειτουργούν σαν αντίδοτα στο κακό.

ΖΑΚ  ΓΚΟΛΝΤΣΜΙΘ

Περιβαλλοντολόγος, διευθυντής και εκδότης του περιοδικού «Ecologist»

Όσο παλιομοδίτικο κι αν ακούγεται, πιστεύω πραγματικά ότι υπάρχουν πολύ ξεκάθαρα «σωστά» και «λάθος».

Μια ενέργεια που συντείνει στην καταστροφή του πλανήτη, ασφαλώς είναι λάθος με την έννοια ότι υποβαθμίζει τη ζωή των άλλων- τόσο ανθρώπων όσο και λοιπών έμβιων όντων.

Πολύ απλά, δεν είναι αρκετό να συμπεριφερόμαστε με καλοσύνη ο ένας προς τον άλλον, αν αυτή η καλοσύνη δεν εκπορεύεται από μια παγκόσμια συνείδηση.

ΤΖΑΚ  ΝΙΚΟΛΣΟΝ

Ηθοποιός, συγγραφέας και σκηνοθέτης

Όλες οι ανοησίες σ’ αυτή τη ζωή σχετίζονται με την ηθική. «Μην κάνεις στους άλλους …» είναι ο χρυσός κανόνας.

Όπως συμβαίνει και με άλλες ηθικές αρχές, συμφωνείς με αυτές αλλά δεν τις ακολουθείς πάντα.

Κάποιες απ’ τις πιο απλές αρχές -όπως για παράδειγμα ότι είναι προτιμότερο να δίνεις παρά να παίρνεις- τις αποδεχόμαστε ως καθιερωμένη σοφία, αλλά μπορούμε να δούμε αν είναι σωστές ή λάθος, μόνον αν τις εφαρμόσουμε στην πράξη.

Ζούμε σε μια υλιστική κοινωνία που έχει τη δική της ρότα και από την οποία όλοι επηρεαζόμαστε.

Όλοι μας κολυμπάμε στο ίδιο ποτάμι που διαρκώς μεταβάλλεται.

ΜΑΝΓΚΟΣΟΥΤΟΥ  ΜΠΟΥΤΕΛΕΖΙ

Πρόεδρος του κόμματος της ελευθερίας των Ζουλού Ινκάθα

Ο ηθικός κώδικας των Ζουλού δεν διαφέρει και πολύ από τις δέκα εντολές.

ΠΗΓΗ: Zoe Sallis "Δέκα αιώνια ερωτήματα" 

Εκδόσεις  Ισόρροπον 2006