Αναρτήσεις

Τετάρτη 14 Μαρτίου 2018

Χωρίς ελπίδα χωρίς φόβο.






                                  

Nec spe nec metu … (Χωρίς ελπίδα χωρίς φόβο)
Mε αυτό το σύνθημα στα χείλη, ανακατεμένοι μέσα στο ανώνυμο πλήθος της Ρώμης του 1600 μ.Χ, ας μπούμε στη ζωή που φιλοξένησε τον Μικελάντζελο Καραβάτζιο, έναν από τους μεγαλύτερους και πιο ανατρεπτικούς ζωγράφους της Ιταλίας του 16ου αιώνα.
Ακριβώς όπως σήμερα, που οι καιροί μας καλούν να περπατήσουμε ο καθένας το μονοπάτι του χωρίς ελπίδα χωρίς φόβο, έτσι και τότε, με τον ίδιο τρόπο περπάτησε τον δικό του καταραμένο δρόμο ο αντισυμβατικός ζωγράφος Μικελάντζελο Καραβάτζιο.
Αυτό που με συγκινεί σ’ αυτόν είναι εκείνο ακριβώς το συστατικό της προσωπικότητάς του που τον κάνει διαφορετικό:  το θάρρος του να κοιτάζει κατάματα την αλήθεια της εποχής του αλλά και του ίδιου του του εαυτού.


Βάκχος 1596

Κατά τη δική μου εκτίμηση, είναι ο αντίστοιχος Ντοστογιέφσκι της εποχής του, μόνο που αυτός δεν έγραφε μυθιστορήματα αλλά ζωγράφιζε.
Έζησε κι αυτός μια ταραγμένη ζωή που μέσα της χώρεσαν όλα, και ο πλούτος και η φτώχεια και η διασημότητα και η φυλακή.
Βίαιος, υβριστικός, απρόβλεπτος, παθιασμένος, αντισυμβατικός και ανατρεπτικός, απόλυτα αυτοκαταστροφικός ήταν ο Καραβάτζιο, που μετέτρεψε την Τέχνη του σε καθρέφτη, μέσα στον οποίο μπορούμε σήμερα και πάντα, να διακρίνoυμε ο καθένας τον εαυτό του, με κάποιο τρόπο.



Ζωγραφίζοντας, στην ουσία απεικόνιζε την ανθρώπινη φύση με απόλυτο ρεαλισμό, χωρίς ίχνος εξιδανίκευσης επιθυμώντας να δείξει τη σκοτεινή πλευρά των πραγμάτων και κυρίως τη σκοτεινή πλευρά της δικής του φύσης.
Γεννήθηκε στην Ιταλία, στις 29 Σεπτεμβρίου του έτους 1571, στην επαρχία της Λομβαρδίας, στην μικρή πόλη Καραβάτζιο.
Έχασε στα πέντε του χρόνια πατέρα και παππού από την πανούκλα και αργότερα, στα δέκα εννιά του χρόνια έχασε και τη μητέρα του.
Τότε ήταν που πήρε την απόφαση να φύγει από το πατρικό του σπίτι.


Aυτοπροσωπογραφία του Καραβάτζιο 
ως Βάκχο  Άρρωστος Βάκχος  (1594)

Πήγε στο Μιλάνο . Έμεινε εκεί, για λίγο, ως μαθητευόμενος ζωγράφος και αμέσως μετά, το έτος 1593, έφυγε για τη Ρώμη, όπου κατέληγαν όσοι διέθεταν ταλέντο. 
Στη Ρώμη, εκείνη την εποχή, είχε ξεσπάσει ένας πόλεμος ανάμεσα στην Καθολική και την Προτεσταντική εκκλησία, για το ποιός θα έπαιρνε με το μέρος του τους περισσότερους πιστούς.
Ο λαός, στην πλειονότητά του, ήταν όχλος.
Άνθρωποι αναλφάβητοι, πάμφτωχοι, ρυπαροί, βίαιοι, που ζούσαν μέσα στη βρωμιά, κοιμόνταν σε τρώγλες και ήταν εκτεθειμένοι στη βία, την πείνα, την εξαθλίωση και την πανούκλα. Δεν μπορούσαν συνεπώς να διαβάσουν ούτε τη Βίβλο ούτε τα ιερά κείμενα.




Τότε, ο Πάπας σκέφτηκε, πως ο μοναδικός τρόπος να προσηλυτίσει το πλήθος ήταν οι εικόνες.
Σπουδαίοι ζωγράφοι της εποχής γέμισαν τους ναούς με πίνακες και τοιχογραφίες που αναπαριστούσαν σκηνές από την Βίβλο.
Ο λαός έπρεπε να παρασυρθεί από την έντασή τους και να πιστέψει.
Τότε ακριβώς φθάνει στη Ρώμη ο Καραβάτζιο και μπαίνει στην υπηρεσία της Καθολικής εκκλησίας. Η ζωγραφική του ξεχωρίζει αμέσως. 

Η σταύρωση του αποστόλου Πέτρου
Χρησιμοποιεί ως μοντέλα ανθρώπους λαϊκούς, ανθρώπους των καπηλειών όπου συνήθιζε και ο ίδιος να συχνάζει.
Δανείζει τις τραχιές μορφές τους στους αγίους.  Τι ιεροσυλία!
Καμία απολύτως εξιδανίκευση.
Ήθελε, οι πίνακές του να απεικονίζουν την ωμή πραγματικότητα.
Έτσι, οι πόρνες και οι χαρτοπαίχτες, τα σκοτεινά καπηλειά και βρωμερές τρώγλες έγιναν τα μοντέλα και ο χώρος όπου τοποθετούσε κάθε φορά τις ιερές ιστορίες.

  "Δείπνο στους Εμμαούς"

«Υπάρχει σωτηρία για τους καταραμένους της γης.» Έτσι δίδαξε ο Ιησούς και αυτό ακριβώς επιλέγει να φωτίσει  ο Καραβάτζιο στους πίνακές του.
Τον ονόμασαν «Ευαγγελιστή του όχλου».
Όλο το σκοτεινό κομμάτι του εαυτού του μετουσιώθηκε σε χρώματα, φως και εικόνες απίστευτου ρεαλισμού με αποτέλεσμα να «αγιοποιήσει» ουσιαστικά τους απλούς και κατατρεγμένους ανθρώπους.


«Κλήση του Αγ. Ματθαίου»

Το σύνθημα του όχλου «Nec spe nec metu», «χωρίς ελπίδα χωρίς φόβο», έγινε και δικό του σύνθημα και ακόμα περισσότερο, οδηγός ζωής.
Άπλωσε μαύρο φόντο στους πίνακές του και άφησε το φως να φωτίσει με αριστοτεχνικό τρόπο τα πρόσωπα των κακών και των φονιάδων, που του έμοιαζαν τόσο πολύ.
Πίστευε πως αυτοί έπρεπε να σωθούν και γι' αυτό τοποθέτησε, στα περισσότερα έργα του, τους Αγίους και τον Ιησού στο σκοτεινό περιθώριο. 
Έγινε ένας επαναστάτης της Τέχνης.
Ο πρώτος που το αντιλήφθηκε αυτό ήταν ο καρδινάλιος Ντελ Μόντε, ένας έξυπνος έμπορος τέχνης.
Του δίνει μεγάλη αμοιβή, τον παίρνει στο παλάτι του και τον βάζει στην υπηρεσία του.


Όμως ο Καραβάτζιο δεν ήταν ο άνθρωπος που μπορούσε να μπει σε καλούπι.
Δεν ήταν μόνο καλός ή  μόνο κακός. Δεν ήταν καλλιτέχνης  ή εγκληματίας. Δεν ήταν λαϊκός και άξεστος ή αριστοκράτης. Ήταν όλα αυτά μαζί. Ένα σύνολο από εξαιρετικά προτερήματα και ακραία ελαττώματα. Τον γοήτευε το περιθώριο και συγχρόνως  μεγαλουργούσε ζωγραφίζοντας τις φιγούρες του.


Έπινε, χαρτόπαιζε, τσακωνόταν με το παραμικρό.  Κυκλοφορούσε οπλισμένος μ’ ένα ξίφος και ένα στιλέτο. Ώσπου κάποια στιγμή έφτασε και στο φόνο.
Καταδιώκεται, φυλακίζεται, το σκάει και τέλος πεθαίνει, στα 39  του χρόνια, στις 18 Ιουλίου του 1610 άρρωστος σε μοναστηριακό νοσοκομείο της Τοσκάνης, εγκαταλελειμμένος από το Θεό και από τους ανθρώπους.

Η δυσπιστία του Θωμά








27 σχόλια:

  1. Φοβερή ανάρτηση για τη ζωή και το έργο του μεγάλου ζωγράφου. Με γοήτευσε! Ίσως όχι σαν τρόπος ζωής, αλλά σαν ταλέντο και σαν μορφή που άφησε το σημάδι της στον κόσμο της Τέχνης! Πολύ κατατοπιστικός ο τρόπος που ανέλυσες το θέμα σου Μαρία μου. Πολλά φιλιά!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Σ' ευχαριστώ πολύ Μαίρη μου.
      Ιδιαίτερος ως άνθρωπος και ως καλλιτέχνης. Άφησε εποχή. Επηρέασε καλλιτεχνικά τον Ρέμπραντ. Ήταν μαέστρος του φωτός. Έκανε τη σκιά πρωταγωνιστή στα έργα του.
      Αλλά και ο ίδιος έζησε μέσα στη σκιά. Το έργο του αναγνωρίστηκε μετά το θάνατό του.
      Καλό ξημέρωμα Μαίρη μου.
      Σε φιλώ

      Διαγραφή
  2. Πόσο ενδιαφέρουσα ανάρτηση !!!! την έβαλα στα αγαπημένα μου . Σε ευχαριστώ Μαρία μου!!! καλό σου βράδυ!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Φοβερή παρουσίαση του ακραίου αλλά σπουδαίου ζωγράφου Καραβάτζιο. Και οι πίνακές του τόσο ζωντανοί, μιλούν τα μάτια, οι κινήσεις τους.Τόσο ταλαντούχος αλλά εγώ πάντα έλεγα κρίμα που ήταν τόσο παθιασμένα ακραίος. Ή του ύψους ή του βάθους.
    Μπράβο Μαρία μου έκανες μια περιεκτική και ολοκληρωμένη ανάλυση του σπουδαίου αυτού ζωγράφου
    Να σαι καλά
    Δεν ξέρω αν το πήρες είδηση αλλά υπάρχει πρόβλημα στη ροή των αναρτήσεων του Ατενίζοντας όπως φαίνεται στη λίστα σας, σε όλους τους φίλους δηλ το ίδιο παρουσιάζει: δεν δείχνει νέες αναρτήσεις.Έχω στείλει μηνύματα και ερωτήματα στο φόρουμ βοηθειας και στο μπλοκερ...θα δούμε
    Φιλιά πολλά

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Σ' ευχαριστώ Άννα μου για το θερμό σου σχόλιο.
      Ήταν ιντριγκαδόρικη προσωπικότητα ο Καραβάτζιο.΄Ή τον λάτρευες ή τον μισούσες, μπορεί και τα δύο, εναλλάξ :)

      Σχετικά με το πρόβλημα της ροής των φιλικών αναρτήσεων, το πήρα είδηση σχετικά νωρίς και έτσι επισκέπτομαι όλα τα ιστολόγια ανελλιπώς :)
      Ενημέρωσε, σε παρακαλώ, όταν σου απαντήσουν, να ξέρουμε.
      Καλό ξημέρωμα Άννα μου
      Φιλιά..

      Διαγραφή
    2. Το πρόβλημα Μαράκι μου πιστεύω ότι λύθηκε.Δείχνει πλέον τη νέα μου ανάρτηση.Θα το παρακολουθώ να δω
      Σε φιλώ

      Διαγραφή
  4. Εξαιρετική ανάρτηση για έναν από τους μεγάλους! Ωραία δουλειά, Μαρία!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Σ' ευχαριστώ πολύ Βασίλη μου.
      Χαίρομαi που σου άρεσε.
      Καλό σου απόγευμα :)

      Διαγραφή
  5. Μαρία.....!
    διάβασα την ανάρτηση και την διάβασα ξανά φωναχτά σε όλη την οικογένεια. Την γυναίκα μου και τις δύο κόρες μας.
    Ειλικρινά υποκλίνομαι στην επιλογή και στην παρουσίαση.
    Δεν ήξερα τίποτα από την ταξική και κοινωνική ζωή του Καραβάτζιο πέραν της τέχνης του.
    Σαν τα έμαθα συγκινήθηκα πραγματικά.
    Τι να πει κανείς για αυτόν τον άνθρωπο.
    Μαρία, δεν έχω λόγια. Δεν ξέρεις πόσα προσέφερες σε ένα θέμα.
    Ευχαριστούμε από καρδιάς.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Γιάννη μου, εγώ σ' ευχαριστώ για το τόσο ζεστό σου σχόλιο.
      Ιδιαίτερη προσωπικότητα ο Καραβάτζιο και αξίζει να τον γνωρίσουμε, αυτόν - όπως και πολλούς άλλους - που τόλμησε να ανοίξει καινούργιους δρόμους για τον πολιτισμό, πηγαίνοντας κόντρα στο ρεύμα της εποχής του.
      Καλό ξημέρωμα Γιάννη μου.
      Σε φιλώ.

      Διαγραφή
  6. Πολύ ωραία ανάρτηση Μαρία.

    Μου θύμισε την εξαιρετική έκθεση που είχε γίνει πριν 25 χρόνια
    http://www.nationalgallery.gr/el/%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%BF%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82-%CE%B5%CE%BA%CE%B8%CE%AD%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82/%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF/%CE%B5%CE%B8%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CF%80%CE%B9%CE%BD%CE%B1%CE%BA%CE%BF%CE%B8%CE%AE%CE%BA%CE%B7/1992-2000/139-%CE%B1%CF%80%CE%BF-%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CE%B8%CE%B5%CE%BF%CF%84%CE%BF%CE%BA%CE%BF%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%BF-%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CF%83%CE%B5%CE%B6%CE%B1%CE%BD.html
    της οποίας ο κατάλογος είχε στο εξώφυλλο πίνακα του Καραβάτζιο (τον οποίο κατάλογο κοίταζα πριν λίγους μήνες). Αυτή η έκθεση ήταν η αφορμή για να αρχίσω να μελετώ την ιστορία της τέχνης, και πολλών άλλων: ένα σύστημα που είχαμε φτιάξει τότε για αυτήν την έκθεση, ως φοιτητές, μας επέτρεψε να πάμε Αμερική και να δούμε πόσα άλλα μουσεία εκεί. Screenshots από εκείνο το σύστημα: http://www.theodorakis.gr/www/manos/domenicus/DemonstrationImages.html

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Σ'ευχαριστώ πολύ Γιάννη μου
    Την θυμάμαι την έκθεση! Ήταν μέγα γεγονός για τα καλλιτεχνικά δρώμενα της Ελλάδας τότε.
    Πολύ ενδιαφέρον που έγινε αφορμή να φτιάξεις το σύστημα και να βρεθείς στην Αμερική!








    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Παρ όλη την δύσκολη και ακραία του επιλογή να ζήσει έτσι την ζωή του ,επέλεξε να εξιλεωθεί μέσω της τέχνης και το κατάφερε και εσύ αγαπητή μου φίλη να μας μεταφέρεις ολοζώντανο το έργο του και τη ζωή του περιληπτικά και περιεκτικά σαν ένα κινηματογραφικό έργο ! Εξαιρετική εργασία !

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Σ' ευχαριστώ πολύ Ολυμπία μου για το θερμό σχόλιό σου.
      Καλό βράδυ :)

      Διαγραφή
  9. Ούτε κι εγώ ήξερα κάτι για τον Καραβάτζιο.
    Μου αρέσουν τα έργα του κι αυτό το παιχνίδι της σκιάς με το φως.
    Τελικά όλοι οι μεγάλοι καλλιτέχνες , είχαν πολυκύμμαντο βίο.
    Ευχαριστούμε για την ωραία ανάρτηση.
    Καλή συνέχεια και φιλάκια πολλά

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Πράγματι Ρένα, ήταν, οι περισσότεροι, ιδιαίτερες προσωπικότητες.
      Σ' ευχαριστώ για την επίσκεψη και το σχόλιό σου.
      Θα τα λέμε
      Σε φιλώ :)

      Διαγραφή
  10. Φίλη μου ήρθα να σου ανταποδώσω την επίσκεψη και βρήκα μία φιλότεχνη και μάλιστα με ειδικές γνώσεις αξιολόγησης. Ο Καραβάτσιο αγαπημένος όπως και όλοι αυτοί οι μεγάλοι που δεν μπορούμε ούτε στο δακτυλάκι τους να φθάσουμε.Πρέπει να τονίζουμε πάντα ότι τα χρώματα που μεταχειριζόντουσαν όλοι αυτοί οι μεγάλοι ήταν αποκλειστικά δικά τους, δικής τους κατασκευής από σκόνες και πετρώματα. Αυτό δε θα μπορέσει κανείς να το ξεπεράσει όσα μοντέρνα χρώματα και συσκευασίες ειδικές και αν βγαίνουν.Υπέροχη ανάρτηση.Το..μυαλό και τα χέρια μου πλέον δεν δουλεύουν σωστά οπότε πολλά που κάποτε δίδασκα δεν τα θυμάμαι δυστυχώς.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Έχω, δηλαδή, την τιμή να με επισκεφθεί μια ειδικός!
    Χαίρομαι πολύ γι'αυτό και δεν θα κρύψω τον ενθουσιασμό μου Γεωργία μου για την πληροφορία που μας χάρισες σχετικά με τα χρώματα των ζωγράφων.
    Πράγματι, η ζωγραφική γι' αυτούς τους ανθρώπους, ήταν άθλος.
    Σ' ευχαριστώ πολύ για την παρουσία σου και το σχόλιό σου.
    Καλό βράδυ :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Καλό μεσημέρι Μαρία !! Ολοκληρωμένη η παρουσίαση σου για αυτόν το σπουδαίο ζωγράφο Μικελάντζελο Καραβάτζιο τόσο με το κείμενο , όσο με τα έργα του εικόνες και βίντεο . Τα λόγια είναι λίγα για να περιγράψουν τα συναισθήματα για τον μεγάλο ζωγράφο υπερασπιστή της τέχνης του . Πριν πολλά χρόνια είχα στηθεί στην ουρά στο Παλατάκι της Θεσσαλονίκης για να θαυμάσω τα έργα του .
    Ευχαριστώ πολύ Μαρία που δεν ξεχνάς και κρατάς ζωντανή τη μνήμη και το έργο του ! Να περάσεις ένα όμορφο Κυριακάτικο απόγευμα :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Είδες τα έργα του από κοντά!!
      Είχες σπουδαία ευκαιρία Κυριακή μου.
      Είναι αξιοθαύμαστος και ξεχωριστός ο Καραβάτζιο.
      Σ' ευχαριστώ πολύ
      Να είσαι καλά και να περνάς όμορφα
      Σε φιλώ

      Διαγραφή
  13. Πέρασα έτσι να πω μια καληνύχτα και βρέθηκα εμπρός σε μια αριστουργηματική εγγραφή!! Σε ευχαριστώ Μαρία μου!! Καλό ξημέρωμα φιλιά!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Καλημέρα Βιργινία μου :)
    Σ' ευχαριστώ για το πέρασμα και το σχόλιό σου.
    Να είσαι καλά
    Καλό απόγευμα
    Φιλιά!

    ΑπάντησηΔιαγραφή