It's not black and white, it's a grand gray masse

"Δεν είναι μαύρο και άσπρο, είναι μια μεγάλη γκρίζα μάζα"

~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Yπάρχει η αισιοδοξία χωρίς την απαισιοδοξία; Η σκιά χωρίς το φως; Το μέλλον χωρίς το παρελθόν; Το σωστό χωρίς το λάθος;

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

-Θα μπορούσατε άραγε να δεχτείτε το ενδεχόμενο να μην είχατε γεννηθεί από μια μητέρα και έναν πατέρα αλλά να χρωστάτε την ύπαρξή σας στην γενετική ιατρική; Να είστε παιδιά της ιατρικής βιολογίας;

- Θα μπορούσατε να ζείτε σε έναν κόσμο που θα απαγόρευε τις λέξεις "μητέρα", "πατέρας", "οικογένεια" ως ικανές να ξεσηκώσουν συναισθήματα στην ψυχή σας;

- Θα μπορούσατε να ζείτε σ’ έναν κόσμο συνεχούς ευτυχίας, χωρίς ασθένειες, προβλήματα και αρνητικές σκέψεις;  Να ήταν λυμένα από το Κράτος όλα τα βιοποριστικά σας προβλήματα και να ήσασταν προκαθορισμένοι γενετικά για την εργασία που θα κάνατε;

- Θα μπορούσατε να ζείτε σ’ έναν κόσμο όπου το Κράτος θα φρόντιζε να μην πονάτε ποτέ, ούτε οργανικά ούτε ψυχικά, προμηθεύοντας όλον τον πληθυσμό με δωρεάν χημική ουσία που θα κρατούσε τον εγκέφαλό σας σε μόνιμη ευτυχία και αισιοδοξία;

- Θα μπορούσατε να ζείτε σ’ έναν κόσμο όπου το Κράτος θα υπέβαλλε τα παιδιά σας, στην «κατάλληλη» εκπαίδευση για να ζήσουν μια ζωή χωρίς προβλήματα και χωρίς το φόβο του θανάτου, προγραμματίζοντας υπνοπαιδεία και παιχνίδια μέσα στα γηροκομεία, δίπλα στους ετοιμοθάνατους;

- Θα μπορούσατε να ζείτε σ’ έναν κόσμο όπου ο έρωτας θα μεταφραζόταν μόνον σε σεξ, όπου τα σεξουαλικά όργια θα ήταν καθημερινή υπόθεση, ελεύθερα από κάθε ηθική κριτική και θα είχατε την δυνατότητα, μέσω προηγμένης τεχνολογίας, να βιώνετε απόλυτα ρεαλιστικά τις ταινίες που βλέπετε πατώντας τα κατάλληλα κουμπιά από τις "πνευματικές καρέκλες" σας;

- Θα μπορούσατε να ζείτε σ’ έναν κόσμο όπου το Κράτος θα σας προστάτευε από τα πάθη και τα έντονα συναισθήματα, εκπαιδεύοντάς σας, από παιδιά σ' αυτό; Θα σας απαγόρευε οτιδήποτε θα μπορούσε να διεγείρει το συναίσθημά σας όπως η λογοτεχνία, η Τέχνη και η επαφή με την φύση, προκειμένου να σας κρατάει ήρεμους και ατάραχους;

- Θα μπορούσατε να ζείτε σ’ έναν κόσμο όπου θα απαγορευόταν αυστηρά ο Όμηρος, ο Σαίξπηρ, η μουσική (εκτός από χαζά τραγουδάκια), η λογοτεχνία, η φιλοσοφία και γενικά οτιδήποτε θα καλλιεργούσε τη σκέψη και την ψυχή σας, με αντικειμενικό στόχο τον ατάραχο νου;

- Θα μπορούσατε να ζείτε σ’ έναν κόσμο όπου δεν θα υπήρχαν καθόλου εντάσεις, βία, πόλεμοι γιατί όλοι θα λειτουργούσαν με νηφαλιότητα και ηρεμία χάρη στο κατάλληλο δωρεάν ναρκωτικό;

- Τέλος, θα μπορούσατε να ζείτε σ’ έναν κόσμο όπου η ζωή σας θα διαρκούσε αυστηρά μέχρι τα εξήντα χρόνια και μετά το Κράτος θα σας μετέφερε σε Νοσοκομεία Μελλοθανάτων για να πεθαίνετε ήσυχα, προκειμένου να μείνει σταθερά στα δύο δισεκατομμύρια ο πληθυσμός της Γης;

 

Σκεφτείτε ψύχραιμα. Βάλτε σε σωστή λίστα τα θετικά και τα αρνητικά.

Θα μπορούσατε;

Αν ναι, τότε, 

Καλώς ήρθατε στον Θαυμαστό Καινούργιο Κόσμο του Άλντους Χάξλεϋ;

Αν πάλι, θα προτιμούσατε να ζείτε μαζί με τους ιθαγενείς, ελεύθερος στη φύση, ακολουθώντας τους νόμους της, με αρρώστιες, πείνα, στερήσεις, πόνο, κακουχίες,  συναισθήματα, πάθη, αποκλειστικότητα στον έρωτα, θρησκεία, ρομαντισμό, όνειρα, απογοητεύσεις... ελεύθεροι, τότε,

Καλώς ήρθατε στον Καταυλισμό των Αγρίων μαζί με τον Τζον. 

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

"Διαχειριστής του Παγκόσμιου Κράτους: Η αγαμία σημαίνει πάθος και νευρασθένειες, που με τη σειρά τους σημαίνουν αποσταθεροποίηση. Δεν μπορείς να κρατήσεις έναν πολιτισμό σε διάρκεια, χωρίς την απόλαυση των διαστροφών.

Άγριος Τζον: Μα ο Θεός είναι η αιτία για ό,τι ευγενικό, ωραίο, ηρωικό. Αν είχατε έναν Θεό…

Διαχειριστής του Παγκόσμιου Κράτους: O πολιτισμός δεν έχει ανάγκη από ευγένειες και ηρωισμούς. Αυτά είναι συμπτώματα πολιτικής ανικανότητας. Σε μια οργανωμένη κοινωνία, όπως η δική μας, κανείς δεν  έχει την ευκαιρία να φανεί ευγενικός ή ήρωας. Θα πρέπει πρώτα να υπάρξει αποσταθεροποίηση. Εκεί όπου γίνονται πόλεμοι, όπου υπάρχουν αντιμαχόμενα συμφέροντα, πειρασμοί που πρέπει κανείς ν’ αποφύγει, αντικείμενα πόθου που πρέπει ν’ αποκτηθούν ή να διαφυλαχθούν – εκεί φυσικά, υπάρχουν και τα περιθώρια για πράξεις ευγενικές και ηρωικές.

 Σήμερα δεν έχουμε πολέμους. Η μεγαλύτερή μας φροντίδα είναι να μην αγαπήσει κανείς κάτι υπερβολικά.

Δεν υπάρχουν αντιμαχόμενα συμφέροντα, είμαστε προκαθορισμένοι να κάνουμε ακριβώς αυτό που πρέπει.

Κι αυτό που πρέπει να κάνουμε, μας είναι πολύ ευχάριστο. Οι φυσικές ορμές είναι απελευθερωμένες, άρα δεν αντιμετωπίζουμε πειρασμούς προς αποφυγή. Κι αν κάτι, κάπου πάει στραβά, υπάρχει πάντα η "σόμα" για ένα ταξίδι μακριά από τα δυσάρεστα γεγονότα. Η "σόμα" σε ηρεμεί, σβήνει τον θυμό, σε συμφιλιώνει με τους εχθρούς σου, σε κάνει υπομονετικό και ανθεκτικό στον πόνο.

Στο παρελθόν, όλ’ αυτά απαιτούσαν χρόνια ψυχικής εξάσκησης. Τώρα, μ’ ένα-δυο γραμμάρια "σόμα" έχεις φθάσει στο ίδιο αποτέλεσμα. Όλοι είναι ενάρετοι στις μέρες μας. Tη μισή ηθικότητά σου την κουβαλάς πάνω σου σε χάπια ναρκωτικού. Χριστιανισμός δίχως δάκρυα –αυτή είναι η "σόμα".

 Άγριος Τζον: Τα δάκρυα όμως είναι αναγκαία. Θυμάστε τι είπε ο Οθέλλος; “Αν μετά τη θύελλα ακολουθεί θεσπέσια ηρεμία, τότε ας λυσσομανούν οι άνεμοι που τους νεκρούς ξυπνάνε…” "

 ~~~~~~~~~~~

Σήμερα θα αναφερθώ σε ένα βιβλίο που δεν θεωρώ καθόλου εύκολο.

Δίσταζα πολύ να το παρουσιάσω γιατί δεν είναι απ’ αυτά, τα αισιόδοξα, που μιλούν για το ρόδινο μέλλον. Αντίθετα, περιγράφει ένα απαισιόδοξο παρόν και μέλλον. Όμως, κατά έναν περίεργο τρόπο, καταφέρνει στο τέλος, μέσα απ’ την δύσκολη διαδρομή του, να οδηγήσει τον υπομονετικό αναγνώστη, στη …θάλασσα. 

Πρόκειται για ένα απ' τα ποιητικότερα βιβλία που έχω διαβάσει μέχρι σήμερα.

Καταφέρνει μέσα απ' την περιγραφή μιας εφιαλτικής προοπτικής της Ανθρωπότητας, να αναδείξει το μεγαλείο της ελεύθερης ανθρώπινης ψυχής.

"Θαυμαστός καινούργιος κόσμος"  του Άλντους Χάξλεϋ.  

Περί αυτού πρόκειται.

Άλντους Χάξλεϋ (βιολόγος, συγγραφέας κ.α.)
Περισσότερες πληροφορίες για τον Άλντους Χάξλεϋ Εδώ

Οι κοινωνικές συνθήκες κάτω από τις οποίες γράφτηκε το βιβλίο.

Το 1932, όταν είδε το φως της δημοσιότητας ο Θαυμαστός καινούργιος κόσμος, η ανθρωπότητα είχε ήδη γνωρίσει την  Ρωσική και την Βιομηχανική Επανάσταση που άλλαξαν άρδην την κοινωνική, οικονομική και πνευματική κατάσταση της ανθρωπότητας. 

Στο Λονδίνο της εποχής εκείνης, γίνονταν συχνά διάφορα διεθνή συνέδρια όπου επιστήμονες συσκέπτονταν προκειμένου να διαγνώσουν το μέλλον του ανθρώπου. Αντικείμενο των συζητήσεων αυτών ήταν η βελτίωση της ηθικής, της πνευματικής και της βιολογικής του υπόστασης. 

Με ποιόν τρόπο άραγε; Μήπως μέσω της ελεγχόμενης βιολογικής του εξέλιξης;

Ήταν κι αυτό ένα θέμα που τέθηκε στο τραπέζι των διεθνών φόρουμ εκείνης της εποχής.

Ο Χάξλεϋ, την εποχή που έγραψε το βιβλίο του, δεν είχε κανένα λόγο να είναι αισιόδοξος για το μέλλον της ανθρωπότητας. Επηρεασμένος από το κλίμα αυτό και κάτω από την πίεση των συνταρακτικών κοινωνικών και πολιτικών αλλαγών που συντελούνταν, αποφάσισε να γράψει ένα βιβλίο, στο οποίο να εκθέτει με, ομολογουμένως σοκαριστικό τρόπο, τους φόβους και τις ανησυχίες του για το μέλλον της. Ήταν αυτός που περιέγραψε τον κόσμο της Παγκοσμιοποίησης πριν καν γνωρίσουμε αυτή την έννοια.

Έτσι γεννήθηκε ο "Θαυμαστός καινούργιος κόσμος" που έμελλε να ταράξει τόσο πολύ τα ειωθότα που στο τέλος μπήκε στην λίστα των απαγορευμένων δυστοπικών (τρομακτικών, δυσάρεστων) μυθιστορημάτων, ως ανήθικο και επικίνδυνο. 

Πρόκειται για το δεύτερο, χρονολογικά, βιβλίο, στο σύνολο των τριών που απαγορεύτηκαν λόγω του περιεχομένου τους. 

-Εμείς (1924)  -  Γιεβγκιένι Ζαμιάτιν

- Θαυμαστός καινούργιος κόσμος (1932)  -  Άλντους Χάξλεϋ

-1984 (1949)  -  Τζωρτζ Όργουελ.

O Θαυμαστός καινούργιος κόσμος  απαγορεύτηκε στην Ιρλανδία το 1932, για τη γλώσσα του και διότι αντιτίθεται στη θρησκεία και στην οικογένεια

Στην Αυστραλία μεταξύ του 1932 -1937 

Στην Ινδία, ως έργο "πορνογραφικό" το 1967.

Στις ΗΠΑ ακόμα και σήμερα δημιουργεί αντιδράσεις σύμφωνα με στοιχεία του Συνδέσμου Αμερικανικών Βιβλιοθηκών.

Τι σκέφτεται και νιώθει ο άνθρωπος την περίοδο εκείνη;

Απ’ τη μια, βλέπει τον Καπιταλισμό να τον αντικαθιστά με τις μηχανές με αποτέλεσμα να χάνει τη δουλειά του και να πέφτει στην εξαθλίωση. Απ’ την άλλη,  αντιλαμβάνεται τις τεράστιες κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές που φέρνει ο Κομουνισμός. Νέες αντιλήψεις, νέες μεγάλες συγκρούσεις που θα καθορίσουν το μέλλον του. Καπιταλισμός - Κομουνισμός. Η ατομική ελευθερία συρρικνώνεται χάριν της συλλογικής. Η ζωή του διαμορφώνεται από το Κράτος. Σταθερή και σταδιακή κατάργηση της αυτοδιάθεσης και της ελευθερίας του.

 Λίγα λόγια για το βιβλίο

Στον Θαυμαστό καινούργιο κόσμο του Χάξλεϋ υπάρχει μόνον ένα κράτος στον πλανήτη, το Παγκόσμιο Κράτος. Εκεί, η τέχνη και η λογοτεχνία είναι απαγορευμένες γιατί δημιουργούν έμπνευση και πάθος στον άνθρωπο. Έχει εξοριστεί το συναίσθημα που κάνει τον άνθρωπο να ονειρεύεται και να δημιουργεί. Η επιστήμη σε αυτόν τον εφιαλτικό κόσμο ελέγχεται. Δεν υπάρχει θρησκεία ή θεός όπως τον γνωρίζουμε εμείς.

Οι άνθρωποι αναπαράγονται σε κρατικά κέντρα επωάσεως και αναπτύσσονται μέσα σε φιάλες. 

Χωρίζονται από τη στιγμή της γονιμοποίησης σε τάξεις ανάλογα με τον τελικό κοινωνικό και επαγγελματικό προορισμό τους.

Τα ωάρια που ανήκουν στις τρεις κατώτερες τάξεις κλωνοποιούνται δημιουργώντας φουρνιές ομοιόμορφων ανθρώπων, που θα χρησιμοποιηθούν ως εργάτες σε εργοστάσια.

Ο θεός είναι ο Χένρυ Φόρντ, σ’ αυτόν ορκίζονται οι πολίτες του Παγκόσμιου Κράτους (σαρκαστική αναφορά στον Αμερικανό αυτοκινητοβιομήχανο, τον εμπνευστή της κινητής γραμμής παραγωγής που έφερε επανάσταση στη διαδικασία μαζικής παραγωγής)

Οι εφιαλτικές αρχές της ευγονικής που εφαρμόζονται στο Παγκόσμιο Κράτος έχουν ως σκοπό την "ευτυχία" των ανθρώπων. Η ομοιομορφία και η αποφυγή των συναισθημάτων κρατάει μακριά τις κοινωνικές συγκρούσεις, τη βία. Χάρη στην υπνοπαιδεία, τα μέλη κάθε τάξης εκπαιδεύονται να επιτελούν σωστά τον ταξικό ρόλο τους και να είναι ικανοποιημένα με αυτόν. Τους δίνεται από το Κράτος η «σόμα» ένα ναρκωτικό σε χάπια που κρατά όποιον το παίρνει, μακριά από κάθε δυσάρεστο και βίαιο συναίσθημα. Άρα ο εχθρός εδώ, είναι το συναίσθημα και οτιδήποτε το δημιουργεί. 

Το Παγκόσμιο Κράτος επιτρέπει την σεξουαλική ελευθερία «όλοι ανήκουν σε όλους». Η ατομικότητα εξαφανίζεται. Δουλεύουν επτά ώρες χαλαρά και ύστερα ναρκωτικά και παιχνίδια, ελεύθερες σχέσεις και αισθησιακά θεάματα που ολοκληρώνονται με σεξουαλικά όργια. Αυτή είναι η ζωή τους.

Όλα είναι υπό έλεγχο. Ακόμη και η αρρώστια, τα γηρατειά και ο θάνατος. Οι άνθρωποι ζουν ακμαίοι ως τα εξήντα τους. Έπειτα, οδηγούνται σε Νοσοκομεία Μελλοθανάτων για να πεθάνουν ήσυχα εξασφαλίζοντας τη σταθερότητα του πληθυσμού του πλανήτη που δεν πρέπει να υπερβαίνει τα δύο δισεκατομμύρια.

Φάρος Μελαγκάβι -
( από μια εκδρομή στο Λουτράκι)

"I break upon the waves

I feel the sun upon my face..." 

 

Όμως...σ’ έναν «Καταυλισμό Αγρίων» μεγαλώνει  ο Τζον, διαβάζοντας Σαίξπηρ. Ο Σαίξπηρ είναι απαγορευμένος από το Παγκόσμιο Κράτος.

Ο Τζον, το "ξένο" σώμα αυτού του τυποποιημένου κόσμου, θα πυροδοτήσει την ανατροπή ή απλά θα ταράξει τα νερά του θαυμαστού νέου κόσμου;

Ο Τζον αισθάνεται, παθιάζεται, ονειρεύεται ακόμα. Βρίσκεται σε επαφή με το κέντρο του, τη φύση και είναι φυσικό γι' αυτόν να σκέπτεται, να ερωτεύεται και να αντιδρά στον παραλογισμό του εφιαλτικού Παγκόσμιου Κράτους.  

Οι φιλοσοφικές συζητήσεις του με τον Διαχειριστή είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες, βάζοντας σημαντικά ερωτήματα για την ανθρώπινη ευτυχία. 

Το δίλημμα που θέτει ο Χάξλεϋ είναι οδυνηρό. Βάζει τον αναγνώστη να μετρήσει με ρεαλισμό τα υπερ και τα κατά και να αποφασίσει, ποιο θέλει να είναι το μέλλον του. 

Τί θα διαλέξεις άνθρωπε; Ό,τι κι αν διαλέξεις, να ξέρεις πως θα πληρώσεις ένα ακριβό τίμημα.

Ο άγριος Τζον διαλέγει, αλλά...

Το τέλος του μυθιστορήματος είναι συγκλονιστικό και ποιητικό συγχρόνως.

Και πάνω απ' όλα άκρως αινιγματικό. Ένα τέλος κλεισμένο σε μια παράγραφο, που αξίζει να συζητηθεί.

"...Αργά, πολύ αργά, τα πόδια γύριζαν σαν δυο μαγνητικές βελόνες προς τα δεξιά: βόρεια, βορειοανατολικά, ανατολικά, νοτιοανατολικά, μετά σταμάτησαν για λίγο κι άρχισαν αργά να γυρίζουν αντίστροφα προς τ' αριστερά. Νοτιοδυτικά, νότια, νοτιοανατολικά, ανατολικά".

Η γνώμη μου

Ονειρευτείτε, νιώστε, οραματιστείτε, διαβάστε λογοτεχνία, ζωγραφίστε, πηγαίνετε σε εκθέσεις ζωγραφικής, περπατείστε στη φύση, αγαπείστε τη φύση, προστατέψτε τη φύση, ερωτευτείτε. Δυναμώστε την ψυχή σας, το πνεύμα σας. Μόνον αυτό μας κρατάει ζωντανούς και ικανούς να αντιδρούμε στον παραλογισμό. 

Και ζώντας μέσα από τις επιλογές μας, μη ξεχνάμε ποτέ το "Μέτρον άριστον" του Κλεόβουλου του Λίνδιου. Δηλαδή, την ισορροπία. Οι ισορροπημένες σχέσεις μας με το περιβάλλον θα μας χαρίσουν την πολυπόθητη ελευθερία. Άνθρωποι, ζώα, φυτά, όλα, αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο. Το έχουν πει και το έχουν γράψει ανά τους αιώνες χιλιάδες σπουδαίοι που οδήγησαν τη ζωή τους προς σ’ αυτή την κατεύθυνση.

Δεν υπάρχουν νικητές και ηττημένοι, κερδισμένοι και χαμένοι. Η πολυπόθητη ισορροπία ξεπηδάει μέσα από την ατομική και συλλογική συνείδηση. Όταν καταφέρει ο άνθρωπος να δει τον εαυτό του ως μέρος του Όλου και υπερβεί το πρόσκομμα του "εγώ" θα θέσει στην υπηρεσία της ανθρωπότητας τον εαυτό του με απόλυτη συνείδηση και δεν θα κάνει ποτέ πίσω. Θα εμμένει στον στόχο του που δεν μπορεί να είναι κανείς άλλος πέρα από την εμπνευσμένη ελευθερία.

Αν ζούσαμε σήμερα στο Παγκόσμιο Κράτος του Χάξλεϋ, το μόνο σίγουρο είναι πως θα βρισκόμασταν σε κάποιο Νοσοκομείο Μελλοθανάτων περιμένοντας να πεθάνουμε. Ευτυχώς αυτό δεν ισχύει. Ακόμα μπορούμε να διορθώσουμε τον κόσμο που ζούμε.

 Δεν υπάρχει παρελθόν, παρόν και μέλλον. Ο χρόνος είναι σχετικός και μέσα σ’ αυτόν πλέουμε πάνω σε μια σχεδία: τα συναισθήματα, τα όνειρα και τις εμπνεύσεις μας. 

Αυτά είναι τα όπλα μας, ονειροπόλοι μου.

"Φαντάσου πόσα αγαθά πλάσματα υπάρχουν εδώ! Πόσο πανέμορφη είναι η ανθρωπότητα! Ω θαυμαστέ καινούργιε κόσμε" (1)

(1) Σ' αυτήν τη φράση της Μιράντας, στην "Τρικυμία" του Σαίξπηρ, οφείλει τον τίτλο του το μυθιστόρημα)

Μπορούμε ακόμα να οραματιζόμαστε έναν Καλύτερο Κόσμο.

Και επειδή καταλαβαίνω πως ο Θαυμαστός Καινούριος Κόσμος σας τάραξε, η υπέροχη μουσική του Hans Zimmer  που συνέθεσε για την ταινία με θέμα τον άλλον "άγριο" Νίκι Λάουντα, θα βάλει την καρδιά στην θέση που πρέπει να βρίσκεται. :)

Περισσότερα για την ταινία Εδώ

Hans Zimmer - Lost but Won (soundtrack της ταινίας "Rush" 2013)