Ένα διήγημα - ψαλμός

ΚΑΛΗ  ΑΝΑΣΤΑΣΗ

Γιατί αξίζει να διαβάζει κανείς ένα διήγημα του Παπαδιαμάντη τη Μ.Εβδομάδα;
Επειδή η ανάγνωση ενός τέτοιου κειμένου είναι σα να διαβάζεις έναν ψαλμό, ένα ιερό κείμενο και γεμίζει η ψυχή σου με γαλήνη και άπειρη ομορφιά και συγκίνηση για τους απλούς ανθρώπους μιας άλλης εποχής που σκέφτονταν πιο κοντά στη γη και στην ψυχή της.

Ο Αλιβάνιστος, είναι ο γέροντας που ζει πολλά χρόνια μόνος, σε μια καλύβα απόμερης παραλίας. Είναι ο ερημίτης του έρωτα, του πληγωμένου έρωτα που τον έσπρωξε να σιχαθεί τα ανθρώπινα και να αγκαλιάσει την ταπεινότητα και τη μοναξιά.
 Μιαν άνοιξη όμως,  Μ. Σάββατο, έγινε ένα μικρό θαύμα, από εκείνα τα θαύματα που μόνον ο Παπαδιαμάντης μπορεί να μας ιστορήσει...

― Εἶδες κεῖνον ἄθλωπο;

― Ποιόν;

― Κόλια;

― Τὸν Ἀλιβάνιστο; Ἔ, τί;

Ἡ Μολώτα ἔκυψεν, ἐταπείνωσε τὴν φωνὴν καὶ εἶπε:

― Σὰν ἤμουν ἐγὼ μικλὸ κολίτσι, αὐτὸς μ᾽ ἤθελε γυναῖκα. Πλὶν ἀλλωστήσω, κὶ πιαστῇ φωνή μου, μ᾽ ηὗλε σουλουπώματα, πηγάδι, στενὸ σοκάκι, μ᾽ ἐ… (ἔκυψεν εἰς τὸ οὖς τῆς Ἀφέντρας, κ᾽ ἐψιθύρισε μὲ φωνὴν μόλις ἀκουομένην)· μ᾽ ἐφίλησε…

Ἡ Ἀφέντρα ἔπνιξε βαθύν, ἀργυρόηχον γέλωτα. Ἡ γραῖα ἐπανέλαβε:

― Πατέλας δὲν τὸν ἤθελε γαμπλό. Πῆλα ἄλλον. Χήλεψα. Αὐτός, εἶπαν, πῆλε καημό, πῆγε βουνά, ἀγλίεψε, δὲν πάτησ᾽ ἐκκλησιά… Ἐγὼ ἔχω τὸ κλῖμα (τὸ κρῖμα);

Ἡ Ἀφέντρα ἐνόησεν ἀμέσως τὴν ἁπλοϊκὴν εὐσυνειδησίαν τῆς γραίας.

―Ἔ, καλά, εἶπε, νὰ ποὺ τὸν ηὗρες τώρα, στὴν Ἀνάσταση. Ὥρα τοῦ Ἀσπασμοῦ, τῆς ἀγάπης εἶναι. Νὰ σχωρεθῇς, νὰ τὸ πῇς τοῦ παπᾶ καὶ θὰ σ᾽ ἀφήσῃ νὰ μεταλάβῃς.

Ας μη μείνουμε κι εμείς "αλιβάνιστοι". Υπάρχει μια θέση για όλους τους ερημίτες του Κόσμου μέσα στο ναό της Ανάστασης, όπου κι αν βρίσκεται αυτός.
Ένα κεράκι, ένα χαμολούλουδο, μια όμορφη σκέψη κι ένα φιλί είναι το Πάσχα της ελληνικής παράδοσης που φέρνει την ανάσταση στην ψυχή.
Η άνοιξη, η αναγεννημένη γη, η αγάπη των συνανθρώπων δεν αφήνουν περιθώρια να μένουν μόνες οι αγαθές ψυχές.

"...Ἡ Μολώτα ἠκολούθησε κατὰ γράμμα τὴν συμβουλὴν τῆς Ἀφέντρας. Εἰσῆλθεν εἰς τὸν ναόν, ἠσπάσθη τὸ Εὐαγγέλιον καὶ τὴν Ἀνάστασιν, εἶτα ἐζήτησε συγχώρησιν ἀπὸ τὸν Κόλιαν. Ἀκολούθως, τὴν ὥραν τοῦ Κοινωνικοῦ, ἐπλησίασε μαζὶ μὲ τὰς ἄλλας γυναῖκας εἰς τὴν βορείαν πύλην τοῦ ἱεροῦ, ὅπου ὁ ἱερεὺς ἀνέγνωσεν ἐπὶ τῶν κεφαλῶν των τὴν συγχωρητικὴν εὐχήν, ἐνῷ ὁ μικρὸς ψάλτης ἐμινύριζε τὸ «Σῶμα Χριστοῦ μεταλάβετε».

Μετὰ τὴν Ἀπόλυσιν, ἅμα οἱ ἄνδρες ἐξῆλθον, ὁ Σταμάτης συναντήσας τὸν Κόλιαν τὸν ἐχαιρέτισε:

― Χριστὸς ἀνέστη, μπαρμπα-Κόλια! Καλὴ ὥρα ἦτον ποὺ σ᾽ ηὗρα χτές.

Καὶ ὁ γέρων ἐρημίτης ἀπήντησεν:

―Ἀληθῶς ἀνέστη, βρέ! Δὲν εἶμαι ἀλιβάνιστος! "

Ὁ Ἀλιβάνιστος (1903)

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ
ΑΠΑΝΤΑ
ΤΟΜΟΣ ΤΡΙΤΟΣ
ΚΡΙΤΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ
Ν. Δ. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΟΜΟΣ

ΑΘΗΝΑ 1984

Ολόκληρο το διήγημα:   Ο αλιβάνιστος